به وبلاگ گروه محیط زیستی ایران سبز خوش آمدید. در این مطلب می خواهیم راجع بازیافت، دلایل اهمیت بازیافت و انواع روش های بازیافت صحبت کنیم و در انتهای مطلب نیز، انواع مواد قابل بازیافت را معرفی می کنیم. زندگی مدرن امروزی منجر به تولید زباله‌های زیادی توسط انسان‌ها شده است. حجم زباله‌ها به اندازه‌ای است که اگر به درستی مدیریت نشوند، منجر به مشکلات زیادی برای انسان‌ها و محیط زیست می‌شوند. بنابراین مدیریت پسماند از اهمیت زیادی برخوردار است. یکی از فرآیندهای مهم در مدیریت پسماند، بازیافت زباله است. بازیافت زباله یکی از فعالیت‌های تاثیرگذار در حفظ محیط زیست محسوب می‌شود، که می‌تواند به بهبود اقتصاد کشور هم کمک زیادی کند.
بازیافت چیست؟
از میان راه‌های زیادی که برای حل بحران آلودگی محیط زیست وجود دارد، بازیافت زباله از مهم‌ترین‌هاست. بازیافت فرآیندی است که در آن برخی از مواد دور ریز و استفاده شده به همان ماده یا مواد دیگر تبدیل می‌شوند؛ به طوری که قابلیت استفاده مجدد داشته باشند. بازیافت زباله‌ها با روش صحیح، اهمیت زیادی در حفظ محیط زیست و موجودات زنده دارد.
دلیل اهمیت بازیافت زباله
از جمله مزایای بازیافت زباله، می توان به موارد زیر اشاره کرد:
1- کاهش آلودگی محیط زیست
بازیافت زباله منجر به کاهش آلودگی محیط زیست می‌شود. بازیافت پسماندهای صنعتی مانند پلاستیک، قوطی‌های فلزی و مواد شیمیایی، که محیط زیست را آلوده می‌کنند، راهکار خوبی برای کاهش قابل توجه آلودگی است؛ چون این مواد به جای دور ریز شدن، مورد استفاده‌ی دوباره قرار می‌گیرند.
2- صرفه‌جویی در منابع
تولید کالاهای جدید با استفاده از کالاهای بازیافت‌شده، در عمل نیاز به مواد اولیه را کاهش می‌دهد. از زباله‌های بازیافتی می‌توان برای تولید همان کالا یا کالاهای جدید استفاده کرد. این چرخه باعث بازگرداندن مواد ارزشمندی می‌شود که ممکن است در قالب زباله دور ریخته شود.
3- حفاظت از محیط زیست
بازیافت، نیاز به رشد، برداشت یا استخراج مواد اولیه جدید از زمین را کاهش می‌دهد. این امر، به نوبه خود، موجب کاهش تخریب و آسیب به طبیعت خواهد شد؛ از جمله مزایای بازیافت برای محیط زیست می توان به قطع کمتر درختان جنگل، کاهش انحراف رودخانه ها، کاهش صدمه یا آوارگی حیوانات وحشی و کاهش آلودگی هوا، آب و خاک اشاره کرد.
کاملا روشن است که اگر زباله‌های پلاستیکی، به روش ایمن، در سطل‌های بازیافت قرار نگیرند و در محیط، پراکنده شوند، ممکن است وارد رودخانه‌ها و دریاها شوند و سرانجام، صدها یا هزاران مایل دورتر، خطوط ساحلی و آبراهه‌ها را آلوده کنند و برای همه مشکل‌ساز شوند.
4- کاهش انتشار کربن
فرآیند احتراق در سوزاندن زباله‌ها، که یک نوع روش دفع زباله است، منجر به انتشار گاز‌های گلخانه‌ای همچون کربن دی‌اکسید، گوگرد و نیتروژن شده و سبب تغییرات آب و هوایی و گرم شدن زمین می‌شود. در فرآیند بازیافت، زباله‌ها به موادی تبدیل می‌شوند که قابلیت استفاده‌ی مجدد دارند، که این مسئله اثرات مضر زیست محیطی را به صفر یا حداقل می‌رساند.
5- کاهش میزان زباله در محل‌های دفن
بیشتر افراد مسیر زباله را تا سطل آشغال‌های کوچه‌ها و خیابان‌ها و یا حداکثر تا ماشین حمل زباله می‌دانند و تصوری از مراحل بعدی و منابعی که صرف از بین بردن آنها می‌شود، ندارند. یکی از مهم‌ترین بخش‌های این پروسه، مرحله دفن آنهاست که در عمل زمین‌های بایر یا طبیعی اطراف شهرهاست. از این زمین‌ها استفاده بهتری نیز می‌توان کرد یا حداقل می‌توان آنها را به‌حال خود رها کرد تا زیستگاه طبیعی حیوانات در آنها شکل بگیرد. زمانی که زباله بازیافت می‌شود، نیازی به آلوده‌کردن این زمین‌ها نیست.
6- اشتغال زایی
بازیافت به ایجاد شغل کمک می‌کند و موجب راه‌اندازی کارخانجات بازیافت می‌شود. برای انجام فعالیت‌های مربوط به بازیافت به نیروی کار نیاز است. بنابراین فرصت‌های شغلی زیادی بوجود می‌آید.
به ازای بازیافت هر تن کاغذ، زمینه‌ی اشتغال برای پنج نفر ایجاد می‌شود. بازیافت همچنین فرآیندهای تولید را ارزان‌تر می‌کند، که این یک پیروزی بزرگ برای تولیدکنندگان است.
گزارشی که چند سال پیش، توسط گروه دوستداران محیط زیست در انگلیس، منتشر شد، تخمین می‌زند که در صورت دستیابی به هدف بازیافت 70 درصد از زباله‌ها، تا سال 2025، حداقل 50 هزار شغل جدید در این کشو، ایجاد خواهد شد. از این تعداد، تقریبا 30 هزار شغل جدید، مستقیما در بازیافت و 20 هزار شغل دیگر، در حلقه‌های بعدی این زنجیره، قرار دارند.
روش های بازیافت زباله
سه نوع روش بازیافت وجود دارد که با نام بازیافت اول، دوم و سوم معرفی می شوند.
بازیافت اول
بازیافت اولیه (Primary Recycling) که به آن «بازیافت حلقه بسته» (Closed Loop Recycling) نیز گفته می‌شود، فرآیند تبدیل یک چیز به موارد مشابه بیشتر است. به عنوان مثال، با این روش، کاغذ به کاغذ یا قوطی‌های نوشابه به قوطی‌های نوشیدنی دیگر، تبدیل می‌شوند.
بازیافت دوم
در بازیافت دوم (Secondary Recycling)، یک کالا به مواد سازنده خود، تجزیه می‌شود و سپس، این ماده اولیه، بدون نیاز به تغییرات شیمیایی، دوباره در ساخت فراورده‌هایی از همان جنس، به کار می‌رود.
بازیافت تایر، یک نمونه کلاسیک از فرایند بازیافت ثانویه است که طی آن، تایر به لاستیک تبدیل می‌شود و مجددا در تولید محصولات لاستیکی دیگر، به کار گرفته می‌رود. از آنجا که در این روش، هیچ تغییر شیمیایی دیگری برای به‌کارگیری محصول بازیافتی، مورد نیاز نیست، ماشین آلات مناسب می‌توانند لاستیک استفاده شده را مستقیماً به مواد قابل استفاده تبدیل کنند.
بازیافت سوم
بازیافت سوم (Tertiary) که به آن بازیافت شیمیایی نیز گفته می‌شود، به کمک تجزیه شیمیایی مواد، آنها را به فراورده‌های بسیار متفاوتی تبدیل می‌کند. بازیافت پلاستیک‌ها و تبدیل آنها به سوخت و الوار، نمونه‌هایی از بازیافت نوع سوم به شمار می‌روند.
بازیافت سوم، نیازمند فرایندهای شیمیایی پیچیده است که با پویایی‌های خاصی همراه هستند. کنترل این فرایندها در حوزه مهندسی شیمی، از اهمیت فراوانی برخوردار است. در همین راستا، فرادرس، مجموعه‌ای از مباحث مرتبط با آموزش کنترل فرایندهای مهندسی شیمی را منتشر کرده است که می‌توانید آن را از طریق لینک زیر مشاهده کنید.
انواع مواد قابل بازیافت
همان طوری که می دانید، تمام مواد را نمی توان بازیافت کرد. اما خوشبختانه امکانات بازیافت موادی که در ادامه عنوانشان می کنیم، به خوبی در جهان امروز فراهم شده است.
کاغذ
تقریباً همه انواع کاغذ، از جمله روزنامه‌ها، مجلات و انواع کارتن‌های مقوایی، قابل بازیافت هستند. تهیه کاغذ سفید از مواد بازیافتی، در مقایسه با تهیه آن از رشته‌های چوب تازه، آلودگی هوا را 74 درصد، آلودگی آب را ۳5 درصد و مصرف انرژی را 75 درصد، کاهش می‌دهد. جالب است بدانید، بر اساس گزارش آژانس حفاظت از محیط زیست آمریکا بازیافت یک تن کاغذ، موجب حفظ 17 درخت، 7000 گالن آب و 463 گالن نفت می‌شود.
پلاستیک
هر محصول پلاستیکی، دارای یک کد شناسایی پلاستیک است. این کد که معمولاً در پشت ظرف، قرار دارد، به شکل مثلثی است که یک عدد، از 1 تا 7 در داخل آن نوشته شده است. اکثر خدمات بازیافت، پلاستیک هایی با کد 1 یا 2 که شامل بطری‌های نوشیدنی و ظروف مورد استفاده برای شیر، آب میوه و محصولات بهداشتی، مثل شامپوهاست را می‌پذیرند.
فلزات
قوطی‌های فلزی مواد غذایی و آشامیدنی ساخته شده از آلومینیوم یا استیل قابل بازیافت هستند و به ویژه قوطی‌های آلومینیومی، از ارزش فراوانی برخوردارند. آلومینیوم، به عنوان یک فلز غیر مغناطیسی، تقریباً به همان شیوه استیل، بازیافت و فراوری می‌شود . آن را چکش کاری، قطعه قطعه و خرد می‌کنند. این قطعات، سپس به صورت شمش، ذوب و به کارخانه‌های آلومینیوم سازی ارسال می‌شود. در حال حاضر، حتی امکان بازیافت فویل آلومینیوم استفاده شده نیز وجود دارد. فقط کافیست که قوطی‌هاو فویل‌ها، پیش از بازیافت، تمیز شوند. استفاده از آلومینیوم و استیل بازیافتی، به ترتیب، موجب 95 درصد و 75 درصد صرفه‌جویی در مصرف انرژی می‌شود.
شیشه
بیشتر شیشه‌های خانگی را می‌توان بارها و بارها بازیافت کرد. فقط کافی است ظرف را بشویید و بازیافت کنید. بازیافت شیشه، یکی از آسان‌ترین انواع روش‌های بازیافت، به شمار می‌رود. بنابراین، تا آنجا که ممکن است، می‌بایست خرید محصولات بسته بندی شده در شیشه، در اولویت قرار گیرند.
ظروف شیشه‌ای بازیافتی نسبت به شیشه‌های دست نخورده، ۵۰ درصد انرژی را ذخیره می‌کنند. یک ظرف شیشه‌ای به قدری انرژی ذخیره می‌کند که می‌توان با آن، یک لامپ حبابی ۱۰۰ وات را به مدت ۴ ساعت روشن نگه داشت. شیشه‌های بازیافتی، ۲۰ درصد آلودگی هوا و ۵۰ درصد آلودگی آب کمتری به همراه دارند.
فلزات
قوطی‌های فلزی مواد غذایی و آشامیدنی ساخته شده از آلومینیوم یا استیل قابل بازیافت هستند و به ویژه قوطی‌های آلومینیومی، از ارزش فراوانی برخوردارند. آلومینیوم، به عنوان یک فلز غیر مغناطیسی، تقریباً به همان شیوه استیل، بازیافت و فراوری می‌شود . آن را چکش کاری، قطعه قطعه و خرد می‌کنند. این قطعات، سپس به صورت شمش، ذوب و به کارخانه‌های آلومینیوم سازی ارسال می‌شود. در حال حاضر، حتی امکان بازیافت فویل آلومینیوم استفاده شده نیز وجود دارد. فقط کافیست که قوطی‌هاو فویل‌ها، پیش از بازیافت، تمیز شوند. استفاده از آلومینیوم و استیل بازیافتی، به ترتیب، موجب 95 درصد و 75 درصد صرفه‌جویی در مصرف انرژی می‌شود.
مواد آلی و روغن‌های موتور
برخی از بازیافت کنندگان، مواد ارگانیک مانند زباله‌های حیاط و آشپزخانه را در لیست خدمات خود قرار می‌دهند. انواع روغن‌های فرسوده مانند روغن موتور، مایعات هیدرولیک و روغن دنده نیز در این گروه، جای می‌گیرند. این مواد هیدروکربنی، در صورت دفع نشدن صحیح، باعث آلودگی محیط می شوند.
لوازم الکتریکی و الکترونیکی
انواع باتری‌ها، CD و DVD، شارژر موبایل و وسایلی از این دست، قابل بازیافت هستند. متاسفانه، مواد سمی موجود در باتری‌ها، به ویژه هنگامی که در محل دفن زباله ها، تجزیه می شوند، موجب افزایش چشمگیری در آلودگی زیست-محیطی می‌شود. این در حالی است که به راحتی، می‌توان آنها را بازیافت کرد و در ساخت محصولات جدید، به کار گرفت.
جمع بندی
با توجه به مطالبی که در این مطلب بیان شد، می توان به اهمیت بالای بازیافت زباله برای محیط زیست و زندگی جانداران پی برد. وظیفه ما برای کمک به چرخه بازیافت، تفکیک زباله از مبدا می باشد. مراکز بازیافتی توسط شهرداری یا ارگان های دولتی در سطح شهر وجود دارند که می توانید این زباله های تفکیک شده را در اختیار آن ها بگذارید.
گروه محیط زیستی ایران سبز نیز با توجه به اهمیت بازیافت برای محیط زیست، کمپینی تحت عنوان کمپین بازیافت کاغذ ایجاد کرده است که در این کمپین به ازای کاغذهای تفکیک شده، می توانید از ما به نام خود یا عزیزانتان نهال هدیه بگیرید تا علاوه بر کمک به چرخه بازیافت و حفظ درختان از قطع شدن، نهال نیز به زمین هدیه دهید. جهت کسب اطلاعات بیشتر می توانید به صفحه کمپین بازیافت کاغذ وبسایت مراجعه فرمایید. همچنین برای هدیه نهال به عزیزانتان، می توانید در کمپین درختکاری ایران سبز شرکت کنید.
منابع: دیجی کالا مگ، وبلاگ فرادرس، بلاگ دیوار
