با شنیدن نام این درخت حتما صفتهایی از جمله بلند قامت، استوار، استقامت و صبر به ذهن شما خطور میکند.
این نوع از درختان به دلیل برخورداری از خصوصیات ویژه و المانهای برجسته، مورد توجه بسیاری از افراد قرار گرفتهاند.
این گروه از درختان در خانوادهی Cuprecaceae قرار گرفتهاند.
سرو به عنوان نماد آزادگی، پایداری و زندگی توصیف میشود و در فرهنگ ایران جایگاه کلیدی دارد. این درخت به عنوان یک درخت درست قامت و همیشه سبز حتی در سرما پایداری میکند. درست قامتی سرو (سرو سهی) از آن جهت مهم است که بر خلاف درختان دیگر با تغییر عوامل و فشارهای داخلی و خارجی در نهایت به چپ یا راست منحرف نمیشود و روند رشد درست خود را حفظ میکند از اینرو ایرانیان باستان آن را الگوی طبیعی برای انسان میدانستند. واژه سروش (فرشته پیام آور) برگرفته از واژه سرو میباشد. از آنجایی که انسان حاصل انتخابهای خود را برداشت خواهد کرد، درستی سبب میشود فرد به مرور زمان زندگی متعادلی پیدا کند. طبیعت درست گرای این درخت سبب شده که چپگرایی یا راستگرایی برایش بی مفهوم باشد، بعضی شاخههایش به سمت چپ است و بعضی به سمت راست. ولی در نهایت حاصل این انتخابها این است که متعادل میشود و نتیجه این اعتدال این است که در هر شرایط آب و هوایی زندگی می کند و حیات طولانی هم می یابد.
سرو ایرانی
درخت سرو به عنوان درخت ملی ایران در فهرست درختان ملی دنیا ثبت شدهاست.
درخت سرو از هزاران سال پیش در ایران کاشت شدهاست و یکی از نمونههای کهنسال این درخت، سرو کشمر (کاشمر) بودهاست که کاشت آن را به زرتشت دانستهاند. اکنون نیز نمونههای کهنسال دیگری از درخت سرو در جاهای دیگر ایران همچنان استوار است که مهمتر از همه، سرو قدمگاه بوانات فارس، سرو شهرستانک و سرو ابرقو که سروهای کهنسال چند هزارساله هستند. بته جقه اشاره به سرو دارد. یکی از ذخیرهگاههای کممانند سروهای کهنسال در استان ایلام است که آنها را به نام سروهای زربین میشناسند.
همچنین اقصی نقاط استان خراسان جنوبی و خراسان رضوی خاستگاه این درخت میباشد که تمامی آنها در آییننامه اجرایی قانون تشکیل میراث فرهنگی و گردشگری در فهرست میراث طبیعی ملی به ثبت رسیدهاند. از جمله آنها میتوان به سرو کهنسال زیبد از توابع گناباد سرو کاشمر و سرو بهلگرد (از توابع بخش مرکزی بیرجند)؛ سرو کهنسال فورگ (از توابع بخش مرکزی شهرستان درمیان)؛ سرو کهنسال گسک (از توابع بخش قهستان شهرستان درمیان)؛ سرو کهنسال تلخک زول (از توابع بخش مرکزی قائنات)؛ سرو کهنسال نوفرست (از توابع بخش مرکزی بیرجند)؛ سرو کهنسال مهموئی (از توابع بخش مرکزی قائنات)؛ سرو کهنسال اسفاد (از توابع بخش شاسکوه شهرستان زیرکوه)؛ سرو کهنسال استند (از توابع بخش شاسکوه شهرستان زیرکوه)؛ سرو کهنسال مولید زیرکوه (از توابع بخش مرکزی شهرستان زیرکوه)؛ سرو کهنسال محمدآباد (از توابع بخش مرکزی شهرستان زیرکوه)؛ سرو کهنسال شیرگ (از توابع بخش زهان شهرستان زیرکوه) درختان سرو کهنسال خرو (از توابع بهش مرکزی شهرستان طبس)؛ درختان سرو کهنسال نوغاب پسکوه (از توابع بخش مرکزی شهرستان قائنات) نام برد که قدمت آنها از ۶۰۰ سال تا تا ۱۴۰۰ سال میباشد (به سال ۱۴۰۰ شمسی).
خصوصیات ظاهری و ویژگیهای متمایز کننده در درخت سرو
این درختان مانند درختان کاج از ظاهری همیشه سبز برخوردار هستند.
هر دو نوع این درختان (کاج و سرو) از مقاومت چشمگیری در برابر تغییرات دمایی برخوردار هستند.
برگهای سبز و سوزنی شکل در این نوع از درختان، جذابیت آنها را بیش از پیش نموده است.
اما وجه تمایز این نوع از درختان با درختان کاج، تنه مستقیم و رشد بسیار زیاد آنها بوده است.
چشم انداز بالای این نوع از درختان، حیرت بسیاری از باغداران را برانگیخته است.
غالبا این نوع از درختان دارای قامتی در حدود 15 الی 24 متر هستند.
گستردگی در این نوع از درختان نیز برابر با 6 الی 9 متر بوده است.
برگهای سوزنی شکل و پرتراکم از دیگر خصوصیات ظاهری این نوع از درختان بوده است.
این نوع از درختان دارای تنوع بسیار زیادی هستند که هر کدام از آنها از خصوصیات منحصر بفردی برخوردار بودهاند.
انواع درخت سرو
درخت سروناز
این درختان با توجه به شرایط اقلیمی تا حدود 20 متر رشد خواهند نمود.
ظاهر آنها هرمی و خمرهای شکل میباشد.
از چوب این درختان برای موارد مختلفی بهره برداری میشود.
برگ این درختان نیز به رنگ سبز روشن و شفاف بوده است.
درخت سرو فری
از این درخت با نام درخت نانا نیز یاد میکنند.
رشد آن به شکل درختچهای بوده و دارای برگهای تخم مرغی شکل و نوک تیز میباشد.
رنگ برگ در این نوع از درختان نیز به رنگ سبز روشن بوده است.
این درختان در آفتاب کامل و یا در شرایط نیمه سایه رشد خواهند نمود.
درخت سرو نقرهای
این درخت به درخت سیمین نیز معروف است.
رشد این درخت غالبا تا ارتفاع 10 الی 15 متر بوده است.
سبز بودن همیشگی، برخورداری از برگهای گسترده، تاج مخروطی شکل، معطر بودن، رنگ نقرهای در برگها و مواردی از این قبیل، از جمله خصوصیات منحصر بفرد این درختان به شمار میروند.
درخت سرو زربین
از دیگر انواع این درخت میتوان به درخت زربین اشاره نمود.
این درخت تا ارتفاع 20 الی 30 متر رشد نموده و دارای گلهای جذاب مخروطی شکل بوده است.
این نوع از درختان مقاومت بسیار زیادی در برابر سرما داشته و حتی در مناطق سردسیر، رشد منحصر بفردی را تجربه خواهند نمود.
برگهای همیشه سبز از دیگر خصوصیات ظاهری آنها به شمار میروند.
خصوصیات و شرایط اقلیمی مناسب برای رشد
یکی از مهمترین خصوصیات این نوع از درختان، رشد اولیه آنها در شرایط آب و هوایی مرطوب بوده است.
این نوع از درختان نیاز بسیار زیادی به آب فراوان خواهند داشت.
البته این نیاز در طی افزایش عمر درختان، کاهش مییابد.
اما اغلب شاهد رشد این درختان در مجاورت چشمهها، حاشیه دریاچهها، در باتلاقها و همچنین در بسیاری از مکانهایی که آب با سرعت آهسته در جریان است، خواهیم بود.
این درختان به شدت دوستدار آفتاب بوده و در سایه رشد نخواهند نمود.
از جمله مهمترین خصوصیات برای نگهداری ایدهآل از این گیاهان میتوان به موارد زیر اشاره نمود
نور مناسب
نور یکی از مهمترین المانها برای رشد این درختان بوده است.
این درختان بر خلاف برخی از انواع کاجها، نیاز بسیار زیادی به دریافت نور مستقیم آفتاب داشتهاند.
آنها در شرایط سایه رشد نخواهند کرد.
لذا اگر برای نگهداری از آنها در آپارتمان خود اقدام نمودهاید، حتما نور کافی را برای رشد مناسب آن در نظر بگیرید.
دریافت 6 ساعت نور کامل در طی روز برای این نوع از درختان، لازم و ضروری بوده است.
آبیاری ایدهآل
یکی از مهمترین نکات در آبیاری، دقت به زمان کاشت و سن و سال این درختان بوده است.
غالبا در دو سال اولیه رشد باید برای آبیاری منظم این نوع از درختان اقدام نمود.
در این دو سال، استقرار بهتر نهال رقم میخورد.
اما پس از افزایش سن در این درختان، نیاز به آب در آنها کاهش خواهد یافت.
به طوری که پس از خشک شدن خاک، باید برای آبیاری این درختان اقدام نمود.
دمای مناسب برای رشد
از دیگر المانهای قابل توجه برای رشد مطلوب این نوع از درختان، میتوان به دمای مناسب آنها برای رشد، اشاره کرد.
این نوع از درختان، نسبت به سرما و شرایط اقلیمی سردسیر، مقاومت قابل توجهی را در بر خواهند داشت.
به نوعی این درختان در این آب و هوا، رشد مناسبی را تجربه خواهند نمود.
اما بهترین و مناسبترین شرایط اقلیمی برای رشد مطلوب در این درختان، آب و هوای معتدل و مرطوب بوده است.
خاک مرغوب و باکیفیت برای رشد
اسیدی و همچنین قلیایی بودن خاک، در برخی از موارد برای انواع درختان مضر بوده است.
اما این درختان هیچ حساسیتی نسبت به این خاکها نداشته و میتوان از انواع خاکها برای رشد مطلوب آنها بهره برداری نمود.
نکته حائز اهمیت در انتخاب خاک مناسب برای این درختان، توجه به برخورداری آنها از زهکشی مناسب و ایدهآل بوده است.
این نوع از درختان در خاک با زهکشی مطلوب، رشد ایدهآلی را در بر خواهند داشت.
کود مناسب
کود دادن به این نوع از درختان نیز با توجه به سن رشد آنها انجام میپذیرد.
این نوع از درختان در سالهای اول رشد به دلیل افزایش و گستردگی ریشهها، نیازمند دریافت کود هستند.
اما پس از رشد مطلوب و افزایش سن، نیاز به دریافت کود نخواهند داشت.
کود مناسب برای این درختان، کودهای فسفر دار بوده است.
در صورتی که شاهد برخی از علائم کمبود املاح معدنی در این درختان بودید، میتوانید در فصل بهار برای کوددهی اقدام نمایید.
بهترین هرس
یکی از ضروریترین موارد برای حفظ سلامتی و رشد مناسب درختان سرو توجه به هرس در زمان مشخص آنها خواهد بود.
هرس این نوع از درختان، علاوه بر جلوگیری از بروز بیماریها و مشکلات برای این درختان، رشد مطلوب و ظاهری خیره کننده را برای آنها به همراه خواهد داشت.
اغلب هرس این درختان در اوایل فصل پاییز تا اواخر فصل زمستان صورت خواهد پذیرفت.
راههای تکثیر درخت سرو
با در نظر گرفتن موارد استفادهی گسترده از این نوع درختان، تکثیر آنها بسیار رواج داشته است.
باغداران برای تکثیر این گیاهان از روشهای مختلفی بهره برداری نمودهاند.
برخی از این راهکارها بسیار کاربردی و برخی دیگر بسیار تخصصی بودهاند.
از انواع راههای تکثیر این نوع از درختان، میتوان به موارد زیر اشاره نمود:
قلمه زدن
یکی از راههای تکثیر ایدهآل و مناسب برای این نوع از درختان، استفاده از روش قلمه زدن بوده است.
انتخاب شاخه جوان که دارای 20 سانتیمتر طول بوده است، گزینهی مناسبی برای قلمه زدن است.
برای اینکه قلمه زدن شما با موفقیت صورت پذیرد، بهتر است از جند قلمه استفاده نمایید.
سپس برگهای موجود بر روی قلمهها را جدا نموده و اقدام به قرار دادن آنها تا میزان 5 سانتیمتر در خاک مناسب نمایید.
خاک مناسب برای قلمه زدن ترکیبی از خاک برگ، خاک جنگلی، ماسه، شن و یا پیت ماس بوده است.
ایجاد فضای مرطوب و نور کافی (فضای گلخانهای) سبب رشد مطلوب این گیاه خواهد شد.
پس از رشد و جوانه زدن این قلمهها، میتوان برای انتقال آنها به محیط مورد نظر اقدام نمود.
کاشت بذر
یکی دیگر از راهکارهای کاشت این نوع از درختان پر طرفدار و سودمند، کاشت بذر آنها بوده است.
برای این کاشت بهتر است ابتدا اقدام به شخم زدن محیط مناسب آن نمایید.
باید در نظر داشته باشید، محیطی را برای کاشت انتخاب کنید که در کنار کیفیت و مطلوبیت شرایط اقلیمی از نظر خاک و رطوبت کافی، نور مناسبی را نیز در بر داشته باشد.
بذرها را با فاصلهی 10 الی 15 سانتیمتر بکارید تا بتوانید شاهد نتایج مطلوبی باشید.
این نوع از بذرها اگر در شرایط مطلوبی از رشد قرار بگیرند، در طی یک ماه به سایز 10 الی 15 سانتیمتری رسیده.
و در این زمان میتوانید برای انتقال نهال به گلدان، اقدام نمایید.
استفاده از کود دامی برای رشد مطلوب این نوع از بذرها بسیار قابل توجه بوده است.
پس از گذشت یک سال، میتوانید شاهد یک نهال سالم و باکیفیت باشید.
انواع بیماریها در درختان سرو
این نوع از درختان نیز مانند بسیاری از درختان دیگر، در برخی از موارد دچار بیماری و آفات میشوند.
که اگر در زمان مناسب برای رفع آنها اقداماتی صورت نگیرد، درختان به راحتی از بین خواهند رفت.
از جمله انواع بیماری و آفات در این درختان میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
کنه و یا شته:
این نوع از آفات به جوانههای درخت حمله کرده و سبب از بین رفتن درخت خواهند شد.
اغلب این نوع از آفات در مناطق گرم و خشک به این درختان حمله خواهند نمود.
استفاده از سموم مناسب و همچنین شستشوی درخت و هرس در زمان مناسب، سبب از بین رفتن این آفات در درختان خواهد شد.
پوسیدگی ریشه:
یکی دیگر از بیماریهای مربوط به این درختان، پوسیدگی در ریشه آنها بوده است.
در صورتی که این درختان با عدم زهکشی مناسب مواجه گردند، در کمترین زمان دچار پوسیدگی ریشه و در نتیجه از بین رفتن برگها و ریزش آنها خواهند شد.
برای جلوگیری از بروز این مشکل، آبیاری مناسب و انتخاب خاک ایدهآل با زهکشی مناسب، بسیار سودمند بوده است.
بیماری شانکر:
بسیاری از قارچها در زمانهای مختلف، این درختان را مورد حمله قرار داده و باعث سر خشکیدگی در آنها خواهند شد.
این نوع از آفات به راحتی درختان را از بین خواهند برد.
برای از بین بردن این نوع از آفات، هرس نمودن، استفاده از سم پاشیهای دورهای، شستشو و مواردی از این قبیل، بسیار پیشنهاد میگردد.
ممنون از شما که مثل همیشه همراه ما بودید. امیدواریم مطالب فوق براتون مفید بوده باشه.تا مقاله بعدی، خدانگهدار. شما میتوانید با فعالیت هایی مثل کاشت درخت و یا هدیه درخت با نام عزیزانتان در کاشت درخت و درختکاری سرو همکاری و مشارکت داشته باشید.