در این مطلب قصد داریم بدانیم نهال گردو مرغوب چیست؟ و چگونه باید یک نهال گردو مرغوب را بکاریم. همچنین نکات مربوط به نحوه پرورش و نگهداری و رسیدگی از درختان گردو را بررسی نماییم.
• نهال را کی بکاریم؟ کی نکاریم؟
برخی‌ها فکر می‌کنند که در تابستان که فصل سرسبزی و بار دادن درختان به‌حساب می‌آید و آب و هوا هم مناسب است می‌توان نهال کاشت، اما اگر این کار را بکنید خیلی به گرفتن درخت امیدوار نباشید. یادتان باشد کاشت بوته در اواخر بهار یا تابستان به‌دلیل گرما ممکن است باعث از بین رفتن آن شود. بهترین زمان برای کاشت یک درخت اواخر زمستان یا اوایل بهار است. روز درختکاری که در اسفند است زمان مناسبی برای کاشت درختان محسوب می‌شود. حالا چرا زمستان؟ چون معمولا هنگام خواب نهال، زمان مناسبی برای کاشت آن است. در روزهای یخبندان یا در روزهایی با باد شدید، به هیچ‌وجه درخت نکارید. البته زمان کاشت نهال‌های گلدانی از این قاعده مستثنی است، زیرا جابه‌جایی و کاشت آنها در تمام طول سال عملی است.
• چه نهالی را انتخاب کنیم؟
توصیه عمومی کارشناسان این است که سراغ درختان مثمر بروید. البته در انتخاب مثمرها هم باید به نکاتی توجه کنید. مثلا با توجه به وضعیت بحرانی آب، کاشت درختانی مثل توت، هلو، آلو، آلبالو، گردو و… خیلی درست نیست. برخی از غیرمثمرها مثل چنار، سپیدار، صنوبر و بید مجنون هم زیاد به آب نیاز دارند. می‌توان سراغ درختان میوه‌ای مانند انجیر، انگور، انار، زیتون و… رفت که هم مثمر هستند و هم به آب کمی نیاز دارند. البته باز هم حواستان به اقلیم شهرتان باشد.
• یک نهال استاندارد چه ویژگی‌ای دارد؟
ممکن است نهال شما از ابتدا، یک نهال سالم نباشد. ازجمله مهم‌ترین ویژگی‌های یک نهال سالم می‌توان به یکساله بودن نهال، نداشتن ریشه غیرطبیعی و چنگالی، خمیده یا پیچ خورده نبودن ریشه نهال در محدوده طوقه، داشتن ریشه کافی، سالم، بدون گره و بدون علائم غیرطبیعی، یک تنه و ایستاده بودن، شروع شاخه‌بندی از ارتفاع مناسب، داشتن جوانه‌های سالم و خفته، نداشتن هرگونه علائم آلودگی، زخم و آثار حمله آفات و بیماری‌های مختلف و همچنین داشتن قطر2تا5 سانتی‌متری ساقه نهال در بالای محل پیوند و متناسب با ارتفاع نهال اشاره کرد.
• نهال را کجا بکاریم؟ کجا نکاریم؟
فرض میکنیم که شما می‌خواهید در باغچه خانه‌تان یا در باغچه‌های شهری اطراف خانه‌تان درخت بکارید. نخستین نکته این است که جاهایی مانند کنار تیرهای برق یا حریم کابل‌های تلفن و لوله‌کشی‌های گاز، مکان‌های مناسبی برای کاشت درخت نیستند. حتما نگاهی به دور و بر جایی که می‌خواهید درخت بکارید بیندازید. اگر ساختمان‌تان را تازه ساخته‌اید و باغچه‌ای کوچک در گوشه حیاط درنظر گرفته‌اید احتمالا بقایای مصالح ساختمانی مانند گچ و سیمان در خاک باغچه باشد. این مواد را باید از باغچه خارج کنید و مخلوط خاک زراعی مرغوب همراه با کود حیوانی و ماسه حداقل به ارتفاع نیم متر و حتی بیشتر در باغچه بریزید. حتما برای انتخاب خاک مناسب مشورت بگیرید.
• چطور نهال را حمل کنیم؟
انتقال نهال به محل کاشت هم اهمیت دارد. ترجیحـا نهال را از نزدیک‌ترین محل ممکن که دارای مجوز باشد تهیه کنید. رعایت این نکته برای جلوگیری از انتقال آلودگی‌های نباتی که با نهال جابه‌جا می‌شـوند بسـیار مهم است. ریشه نهال باید به‌طور کامل بدون خاک و گل باشد. این ریشه را باید با سموم قارچ‌کش ضدعفونی کرد. اگر قصد تهیه چند نهال دارید حتما آنها را در دسـته‌های چندتایی جابه‌جا کنید. معمولا استاندارد این دسته‌ها 25تایـی است. بسـته‌بندی ریشه باید در گونـی کنفـی نمدار یا پلاستیکی انجام شود.
• چطور نهال‌مان را بکاریم؟
حالا نوبت به مرحله نهایی کار رسیده است. گودالی آماده کنید. برای اندازه این گودال، نمی‌توان عدد دقیقی گفت. گودالی 2یا 3برابر عرض و طول ریشه حفر کنید. گودال بزرگتر به شما این امکان را می‌دهد که به‌راحتی ریشه را درون آن قرار دهید و همچنین شروع رشد ریشه راحت‌تر می‌شود، اما یادتان باشد گودال بیش از حد عمیق یا کم‌عمق نباشد. حالا ریشه نهال‌تان را به آرامی در گودالی که آماده کرده‌اید قرار دهید و گودال را با استفاده از کود کمپوست پر کنید. البته اگر خاکی که از گودال برداشته اید غنی باشد نیازی به استفاده از کمپوست نیست.
• با نهال کاشته شده چه کنیم؟
تا وقتی که نهال‌تان پا بگیرد باید حسابی مراقب آن باشید، نهال مثل یک نوزاد است که در روزهای اول نیاز به مراقبت بیشتری دارد. پس از کاشت نهال تمامی مراقبت‌های زراعی از قبیـل آبیـاری، وجین علف‌های هرز، پاجوش‌گیری، مبارزه با آفات و بیماری‌ها، هرس و تربیـت درختـان بایـد در زمان مناسب خود انجام شود تا نهال‌ها به خوبی رشد کنند. برای این مراقبت میتوانید از مشاوره کلینیک‌های گل و گیاه شهرداری‌های مناطق تهران یا افراد متخصص در این زمینه کمک بگیرید. همان ابتدا درخت کاشته شده را حداقل ۵ لیتر آب بدهید. پس از یکی، دو ساعت از کاشت درخت، دوباره آن را آبیاری کنید. واقعا نمی‌توان میزانی را برای آبیاری همه نهال‌ها و در همه اقلیم‌ها بیان کرد اما باید آن را مرتب و با توجه به آب و هوای منطقه و نیاز گونه درخت آبیاری کنید. انتخاب نوع نهال بستگی به اقلیمی دارد که در آن زندگی می‌کنید. با یک جست‌وجوی ساده میتوانید گونه‌های بومی منطقه خود را بشناسید. در درختکاری نمی‌توان خیلی متفاوت بود و سراغ غیربومی‌ها رفت. مثلا اگر نخل خرما را در یک منطقه سردسیر بکارید توقع نداشته باشید میوه بدهد.
1)آماده سازی زمین:
برای آماده کردن زمین برای احداث باغ لازم است قبل از اجرای هر نوع عملیات دیگر در روی زمین٬ آن را تسطیح و ترازبندی نمود؛ زیرا درختان میوه به دلیل اینکه مدت زیادی در یک محل باقی می مانند٬ بنابراین باید کلیه عملیات مربوط به تهیه و آماده کردن زمین به خوبی انجام گیرد. در زمین هایی با شیب تند ٬ محل مورد نظر برای احداث باغ باید به قطعاتی درآید که هر قطعه آن بایستی مسطح باشد. در زمین هایی که شیب کمی دارند نیز در ابتدا باید به تسطیح و از بین بردن ناهمواری های جزیی زمین اقدام کرد تا در اثر آبیاری و یا بارندگی خاک زمین شسته نشود.
۲)انتخاب محل و تشخیص نوع خاک و نوع درخت مناسب:
-محلی که میخواهیم درخت میوه را در آن بکاریم باید دارای خاک حاصلخیز و غنی باشد.
-بهترین خاک زراعی آن خاکی است که رنگ آن تیره باشد و از قرمز به قهوه ای و سیاه بگراید. این خاک باید از سطح زمین جمع آوری شود و به عمق بیش از ۳۰سانتی متری نرود (خاک سطح الارض) .
-بهتر است قبل از هر اقدامی خاک را نمونه برداری کرده همراه با آب کشاورزی به آزمایش بدهید سپس نتیجه آزمایش را با مهندسین مجرب و گیاه پزشکان مشورت داشته باشید اگر خاک زمین تان نیاز به اصلاح فیزیکی و بافتی داشته باشد حتما انجام دهید تا بعدها به مشکل برنخورید و نوع میوه درخت و نژاد آن را انتخاب کنید.
۳)آماده سازی چاله:
-بعضی درختان میوه مانند گلابی یا گردو ریشه اصلی خیلی محکم و درازی دارند و برای این tap root درختان بازم است که چاله عمیق تری کنده شود. عرض نیم متر برای مثال و عمق ۷۵سانتی متر برای خاکی که مناسب است کنده می شود ولی اگر محل شما کاملا نامناسب و سنگلاخی است می توانید تا دومتر عمق و یک متر عرض بکنید و با خاک خوب پر کرده و درختکاری کنید و در کل عمق و قطر گودال باید از عمق و طول ریشه ها بیشتر باشد و محل ریشه ها باید عازی از ریشه های گیاهان دیگر باشد.
-برای باغکاری معمولا توصیه می شود این جگواره را از پاییز بکنید و آماده بگذارید تا بهار که می خواهید کشت کنید رطوبت درون چاله افزایش یافته و موجودات ذره بینی در محل چاله آماده خدمتگزاری به نهال جدید باشند.
-تا قبل از کاشت باید ریشه ها را پاشنه پوشی کرد. یعنی ریشه ها نباید در معرض نور و هوا باشد و بهتر است اطراف ریشه ها را با خاک یا ماسه یا کیسه پلاستیکی سیاه پوشاند و همچنین ریشه ها نباید در خاک گلدان باشند.
-معمولا شب قبل از کاشت٬ نهال ها را در آب می گذارند تا ریشه ها به اندازه کافی آبگیری بکنند و رقابت اسمزی بین خاک و ریشه اگر به وجود آمد ریشه ها آب تر دست نداده و خشک نشوند. و می توانید همراه آب از مواد ضدعفونی کننده و قارچ‌کش استفاده کنید و یک ساعت در محل شده قرار دهید.
-ریشه های نهالی که می خرید باید کاملا قوی و سالم باشد. در هنگام درآوردن گیاه ریشه ها صدمه می بیند. این قسمت های صدمه دیده را با قیچی تیز باید هرس کنید. تا سطح تماس محل زخم با خاک کمتر شده و احتمال بروز بیماری های قارچی کاهش یابد.این عمل همچنین موجب تحریک ریشه به تولید ریشه های فرعی می شود.
-از طرف دیگر چون حجم ریشه ها در اثر انتقال کم شده است. بهتر است حجم ساقه ها را نیز هرس کرد تا ریشه و ساقه متناسب باشند.
-همچنین نهال میوه را معمولا کوتاه نگه می دارند تا عمل میوه چینی راحت باشد. برای این کار مثلا در مورد سیب ساقه اصلی را پس از کاشت تا ۸۰ سانتی متر بالای محل پیوند نگه داشته و بالاتر از آن را حذف می کنند. این کار باعث می شود ساقه های جانبی به شکل یک جام رشد کرده و نور کافی به درون شاخه ها برسد.
۵)عمل پرالیناژ یا همان ضدعفونی ریشه نهال:
-در مقیاس بزرگ برای اینکه درصد موفقیت کاشت درختان بیشتر شود٬ پرالیناژ تمهیدی است که کمک زیادی به باغبان می کند. این عمل عبارت است از آغشته کردن ریشه نهال به موادی چسبنده و ضدعفونی کننده.
-در یک بشکه ۱۰۰لیتری آب مقدار ۱۰ کیلوگرم رس الک شده + ۵ کیلوگرم پهن الک شده + ۳۰۰ گرم سم قارچ کش مانند بنومیل مخلوط می کنند. ریشه نهال را درون آن فرو برده و سپس می کارند.
-رس و پهن به ریشه ها می چسبند و به دلیل خاصیت های مختلفی که خداوند به آن ها داده موجب ترمیم زخم های ریشه و حفظ رطوبت اطراف ریشه و تامین مواد غذایی اولیه مورد نیاز ریشه می شوند. سم قارچ کش نیز که فعالیت قارچ ها را در اطراف ریشه کم می کند.
-این عمل در هر مقیاسی قابل انجام است و شما میتوانید به جای ۱۰۰لیتر آب از ۱۰لیتر آب +۱ کیلوگرم رس + ۰.۵ کیلوگرم پهن + ۳۰ گرم سم قارچ کش استفاده کنید برای کاشت چند نهال از این مخلوط استفاده کنید.
-بعد از کندن چاله ٬ مهم طرز و محل قرار گیری نهال است. محل پیوند باید حدود ۱۵ سانتی متر بالاتر از سطح خاک قرار گیرد ریشه ها باید به صورت مرتب در خاک قرار گیرند و پیچیده و درهم نباشند. برای اینکار معمولا مقداری خاک به صورت کله قندی در ته چاله می ریزند و ریشه های نهال را با خاک خوب سطح الارض می پوشانند و می توانید اطراف نهال را به صورت کاسه مانندی شکل بدهید تا آب در آن خوب جای بگیرد و به مرور ته نشین شود.
-نهال را به صورت عمود بر سطح قرار داده و تراز بودن آن را از دو طرف چک کنید٬ قبل از آبیاری خاک اطراف نهال را معمولا با ضربات پا محکم می کنند و بلافاصله آبیاری انجام می شود.
-از این پس آبیاری باید به موقع انجام شود تا وقتی که گیاه بتواند ریشه های جدید تولید بکند و از رطوبت خاک حداکثر استفاده را بکند. مقدار آبیاری به نوع درخت ربط زیادی دارد. مثلا نهال صنوبر یا بید به آبیاری زیاد جواب مثبت داده رشد بیشتری می کند ولی برخی نهال ها ممکن است به غرق آبی حساسیت نشان داده و بدتر خراب بشوند. لذا بهتر است آبیاری به اندازه باشد. در نهال جوان تازه کاشته شده می یابد آب به اندازه کافی فراهم بشود و هر چند روز یکبار قبل از خشک شدن اطراف ریشه حتما آبیاری کنید.
۷)در صورت لزوم درخت را دیرک کوبی کنید:
-مطالعات نشان می دهد که چنانچه درختان در هنگام کاشت دیرک کوبی نشوند ساقه های قوی تر و ریشه ی قوی تری خواهند داشت و درختان سریعتر تثبیت می شوند اما در مکان های بادخیز ٬دیرک کوبی هنگام کاشت درخت ضروری است. دیرک کوبی از درخت در برابر چمن زن ها محافظت می‌کند. یک یا دو دیرک به همراه بندهای مقاوم و پهن در قسمت پایینی درخت آن را صاف نگه داشته و میزان صدمه به آن را به حداقل می رساند٬ ولی همچنان اجازه ی حرکت را به آن می دهد.یکسال پس از کاشت می توانید دیرک های محافظ و گره های آن را باز کنید.
۸)مالچ پاشی کنید:
-مالچ نوعی ماده آلی است که در پایین درخت پاشیده می شود تا رطوبت را حفظ کرده و از سرد و گرم شدن شدید خاک جلوگیری کند و جلوی رشد علف هرز را بگیرد. مالچ های رایج در بازار٬ خرده برگ٬ پیت ماس و غیره هستند. ۵تا ۱۰سانتی متر برای مالچ پاشی کافی است. مالچ پاشی بیش از ۱۰سانتی متر باعث کمبود اکسیژن و رطوبت کافی می شود. انباشته کردن مالچ در کنار ساقه ی درخت باعث پوسیدگی ساقه ی درخت می شود. یک قسمت ۲.۵ تا ۵ سانتی متری اطراف پایین درخت را مالچ نپاشید تا رطوبت تنه درخت را بکاهد و از پوسیدگی آن جلوگیری کند.
